T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’nün
izninin kesinleşmesinden sonra, arazi çalışmaları 4 Mayıs 2010 tarihinde başlatılmıştır.
Öncelikli hedef, elektrik özdirenç yüzey araştırmasını Güney Sırt karşısında Kaleden Göz
Baba Kapısı’na doğru genişletmek olmuştur. Diğer bir hedef ise, Chicago ekibinin kazı
yapmayı planlamış olduğu Merkezi Alanın yukarısındaki ‘Tapınak’ çevresine doğru
genişlemektir.
Kötü hava koşullarına karşın, başarılı sonuçlar veren elektrik özdirenç yöntemi ile
yüzey araştırması için gerekli toprak nemliliği sağlanmışken toplam 27 gün arazi çalışması
gerçekleştirilebilmiştir. Tarama için GEOSCAN RM15 direnç ölçer, daha önceki yıllarda
olduğu gibi Şahmuratlı Köyü’ndeki üç işçi tarafından jeofiziksel yüzey araştırması ekibinin
denetimi altında kullanılmıştır (Şekil 41). Taranan her 20x20 m plankare için, yüzeyde
görülebilir ögelerin şematik çizimini de içeren formlar arkeologlar ya da asistanlar tarafından
doldurulmuştur. Daha önceki yıllarda taranan karelerin köşelerinin yeniden bulunamadığı
koşullarda, noktalar total station kullanılarak yeniden konumlandırılmıştır (Şekil 42).
Taranan veri, günlük olarak kontrol edilmiş ve işlenmiştir. Böylelikle, kalitesiz veri elde
edildiği takdirde, ekipmanın düzgün çalışıp çalışmadığı ve yüzey altı suyu gibi zeminle ilgili
koşulların iyileştirilip iyileştirilemeyeceği denetlenmiştir. Nadir olarak buna benzer sorunlarla
karşılaşıldığında, ilgili plankareler yeniden taranmıştır.
Güney Bölgesinde Jeofiziksel Yüzey Araştırması
Güney Bölgesinde elektrik özdirenç yüzey araştırması üç farklı alanda, mevcut tarama
haritası genişletilerek gerçekleştirilmiştir (Şekil 43). Binaların açıkça tanımlanabildiği
sonuçlar mükemmeldir.
Arazi Sonrası Veri İşlenmesi ve Analizi
GPS (Küresel Konumlandırma Sistemi) ve jeofiziksel yüzey araştırması yöntemleri ile
1993ten bu yana toplanan veriler çalışılmıştır. Güney Sırtının haritaları, bir adet detaylı
Sayısal Arazi Modeli (Şekil 44) ile Geoscan FM36 manyetik alan gradyometresi ve Geoscan
RM 15 direnç ölçer taramaları (sırasıyla Şekil 45 ve 46) ile üretilen, Güney Sırtının toprak altı
ögelerinin jeofiziksel görüntülerini içermektedir.
Veriler, plankareler birleştirilerek, görüntüde en uygun netliği sağlamak için Geoplot
programında işlenmiştir. Jeofiziksel verinin temel işlenme süreci tamamlandığında, diğer
veriler, nihai planların tahmini ve çizimine yardım etmesi adına mevcut veri ile üst üste
getirilmiş ve/veya birleştirilmiştir. Sonraki aşamada çalışmalar ve analizler Surfer ve Coğrafi
Bilgi Sistemleri (CBS) yazılımları kullanılarak gerçekleştirilmiştir.
Gradyometre ve elektrik direnç tarama haritalarını aşağıdaki gibi üçe ayırmak uygun
görülmüştür.
(i) Güney Sırtının batı ucu (Şekil 47 ve 48);
(ii) Saray Yapı Grubu ve çevresi (Şekil 49 ve 50);
(iii) Saray Yapı Grubu ve Kapadokya Kapısı arasında kalan alan (Şekil 51 ve 52).
“Kraliyet Ahırları”nı ve ilişkili yüzeyleri içeren Kapadokya Kapısı alanının haritasını
üretmek için farklı veri kümeleri kullanılmıştır (Şekil 53).
Kale’nin güney yamacının ötesindeki F Alanı (Şekil 54) 1999 ve 2000 yıllarında
gradyometre, 2008 ve 2009 yıllarında ise elektrik özdirenç yöntemi ile taranmıştır. 1996da
Sahanın üst kesimindeki terasların yüzeyinde kısmen görülebilen uzun yapıları incelemek
amacıyla TT19 test açması kazılmıştır. Bu açma, aşağıda tartışıldığı üzere “Kraliyet Ahırları”
olduğu düşünülen yapıların paralel duvarlarını açığa çıkarmıştır. Jeofizik taramalar ise hayvan
yatağı ve yemlerini depolamak için kullanılmış olması beklenebilecek, ahırlarla ilişkili
yapıları ortaya koymuştur. Terasların alt kesiminde bulunan ve “Saha” adı verilen düz alanın,
diğer kullanımlar yanında bir idman ve eğitim sahası işlevi görmüş olması muhtemeldir.
A Alanı ve Güney Sırtının batı kenarındaki sektör, 2010 bahar sezonunda “Kraliyet
Ahırları”nın belirgin mimarisine benzerlik gösteren yapıların ya da atların tedviri ile ilişkili
olabilecek başka kentsel yapıların var olup olmadığını belirlemek amacıyla incelenmiştir.
Sonuçlar “Kraliyet Ahırları”na benzer yapıların, ne A Alanında, ne de -Göz Baba Kapısı’na
yakınlığı dikkate alınınca buradaki düzlükte bulunabileceklerinin tahminine rağmen- güney
yamacın batı ucundaki geniş kentsel bölgede bulunmadığını göstermiştir.
‘Tapınak’ Alanında Jeofiziksel Yüzey Araştırması
2010 bahar araştırma sezonunun sonunda, toprak hala yeterince nemli iken, orta dağ
kolu üzerindeki ‘Tapınak’ alanında, elektrik özdirenç yüzey araştırmasına devam etmek
mümkün olmuştur (Şekil 55 ve 56). Orta dağ kolundaki iki odalı yanık binaya (Şekil 57),
gradyometre yüzey araştırmasında ilk kez ortaya çıktığında, geçici olarak ‘Tapınak’ adı
verilmiştir. Elektrik özdirenç yüzey araştırması büyük binanın çevresinde küçük yapıları da
çok net bir şekilde göstermiştir.
|