Sayfa 2 Kerkenes Haberler 99Kerkenes News 99Kerkenes Haberler 99 Kamu Binalarinda Yürütülen Temizlik Çalismalari Sayfa 4

1

-

 

2

-

 

-

 

-

 

-

 

-

 

KAMU BINALARINDA YÜRÜTÜLEN
TEMIZLIK ÇALISMALARI


1999 yili çalismalari çerçevesinde Kapadokya Kapisi ve saray yapi grubunun yüksek dogu cephesi etrafinda bulunan düsmüs ve devrilmis taslari temizleme firsati bulduk.

Kapadokya Kapisi
Bu etkileyici sehir sur kapisinin kismi temizlik çalismalari için seçilmesinin nedeni, sehrin güney kisminda yer alan ve sehrin diger kisimlarindakilerden farkli bir tipoloji gösterdigi düsünülen yapi gruplarina yakinligi ve iyi korunmus bir yan mekana sahip olan tek sur kapisi olmasiydi. Güneydogu tarafinda bir çift, bunu karsilayan kuzeybati tarafinda ise tek bir burç ile korunan bu sur kapisi, Kerkenes'i çevreleyen tahkimatin niteligi konusunda önemli yeni ipuçlari vermis ve görsel bakimdan etkileyici bir anit yapi olarak ortaya çikmistir (Sekil 10-14). Kapinin batisinda yürütülen temizlik çalismalari, kapinin güneybati burcunu saran ve kapiya bitisik dogu-bati yönünde uzanan hemen hemen 8 metre uzunlugunda kisa bir duvar parçasi, kuzey-güney yönünde uzanan hemen hemen 24 metre uzunlugunda baska bir duvar parçasi ile duvar disinda yer alan bir pekitme ayaginin kazilan kuzey ucuna anitsal bir görünüs veren egimli tas kapli bir yüzey (glacis) ortaya çikarmistir. Birbirine eklenen iki duvar parçasinin dis yüzünü olusturan ve egimi 60º'ye ulasan tas kapli yüzeylerin (glacis) korunmus yüksekliklerinin, özgün zemin kotundan hemen hemen 4 metreye ulastigini görmek, bizim için güzel bir sürpriz olmustur. Bazi noktalarda egimli tas kapli yüzeyin (glacis) yüksekliginin, özgün yüksekliginden yalnizca bir kaç tas sirasi eksik oldugu görülmektedir. Kapinin dogusunda ise, güneydogu burcunun güney yüzünü saran egimli tas kapli yüzey (glacis) yaklasik 6 metre boyunca izlenebilmistir. Bu kisimda bulunan egimli tas kapli yüzey (glacis) kalintilarinin yüksekligi özgün zeminden azami 4 metreye, daha dik olan yüzey egimi ise yaklasik 80º'ye ulasmaktadir.

Bu egimli tas kapli yüzey (glacis) kalintilari, düz bir zemin elde etmek için düzeltilmis olabilecek, kirmizi renkli ve iri taneli bir dogal kil tabakasi üzerine insa edilmistir. Yükseklikleri 1,5 metreye ulasan yüzey taslari oldukça iri olup, iyi bir tas isçiligi sergilemektedir. Gerçek anlamda tas örgü siralari görülmemekte ve yüzeyi olusturan taslar moloz tastan bir dolgunun önüne yerlestirilmis bir istinat duvari islevi tasimaktadirlar. Duvar tamamen kuru (harçsiz) örgü teknigi ile insa edilmis olup, ustalikli bir biçimde biraraya getirilen büyük taslar arasinda kalan bosluklar küçük veya orta büyüklükteki taslar ile doldurulmustur. Ayrica yüzeyi olusturan taslarin ilk sirasinin bir dizi daha küçük tasin üzerine egik olarak yerlestirilmesi sayesinde yüzeyde istenilen açinin saglandigi görülmektedir. Daha ileriki bir safhada, yine iri taneli kirmizi kilden yararlanilarak bu destek taslarinin üzeri örtülmüs, bunun ardindan dis alanin tamami beyazimsi bir kil tabakasi ile kaplanmistir. Egimli tas kapli yüzeyin (glacis) üst kisiminda en çok 1 metre daha devam ederek, bugün artik mevcut olmayan düsey duvar yüzeyine birlestigi kabul edilebilir.

Duvarin üst kismindan büyük miktarda tas döküldügünün anlasilmasi sasirtici olmustur. Bu durum hemen hiç süphe götürmez bir biçimde, egimli tas kapli yüzeyin (glacis) yukari kisminda, tas bir üst duvar yapisinin bulundugunu kanitlamakta ve böylece sehrin savunma sistemi ile ilgili bugüne dek anlasilamayan bazi noktalari açikliga kavusturmaktadir. Ayrica, pekitme ayaginin dista kalan kuzey yüzü basta olmak üzere bir kaç farkli noktada yangin izlerine rastlanmistir. Demir Çagi sehrini ortadan kaldiran büyük yanginda, bu kisimlarda yer alan konsol ahsap yapilar yanarak asagiya düsmüs olmalidir (Sekil 12-13). Üst yapiyi olusturan düsey tas duvar, yokedici yanginin ardindan bilinçli olarak yikilmis ve bu sayede üzeri örtülen egimli tas kapli yüzeylerin (glacis) büyük kisminda yangin izleri korunmustur.

Iç kisimda yapilan ön temizlik çalismalari sirasinda, kapinin iki yaninda bulunan egimli tas kapli yüzeylerin (glacis), kapi geçidi sinirlari disina çiktigi anlasilmistir. Giris genisligi 6,20 metre olarak ölçülmüstür.

Bizans dönemine tarihlenen bir yeniden kullanim olasiligi, geçidin dogu duvarinin onarimi sirasinda yerlestirilen yumusak kumtasi bloklarinin varligi ile desteklenmektedir. Bu taslarin üzerinde oyma sekiller bulunmakta olup, üst blokta görülen resim büyük olasilikla bir kilise ile çevresindeki mezar taslarini tasvir etmektedir.

Saray Yapi Grubu" Cephesi
"Saray Yapi Grubunun" dogu ucundaki cephede yürütülen temizlik çalismalari da verimli biçimde ilerlemis, egimli tas yüzeylerin (glacis) bastigi özgün zemine yalnizca seçilen bir kaç noktada erisilmekle birlikte, bu yüzeylerin yüksekliklerinin özgün hallerinde en az 4 metreye ulastigi anlasilmis ve burada da yangin izlerine rastlanmistir (Sekil 15).

Saray Yapi Grubu ana girisinin dogu uçtaki cephede yer alan derin ve merkezi konumlu nisin içinde bulunmadigi kesinlesmis olmakla birlikte, giris yerinin belirlenmesi için gelecek yillarda arastirma çalismalarinin sürdürülmesi gerekmektedir.

Belgeleme
Egimli tas kapli yüzeylerin geleneksel yöntemlerle detayli çizimleri yapilmistir (Sekil 16). ODTÜ Mimari Fotogrametri Merkezi Proje Baskani Emre Madran’in yardimlariyla ortaya çikan tas yüzeylerin (Sekil 17) fotogrametrik belgeleme çalismalari tamamlanmistir. Daha sonra ODTÜ’de stereo-fotograflar degerlendirilerek ölçekli çizimleri yapilmistir.

Konservasyon Çalismalari
Mevcut duvarlarin çevresindeki moloz tas döküntüler, cephelerin görsel ve anitsal etkisini arttirmak amaciyla is makinalari yardimiyla uzaklastirilmistir. Digerlerinin arasindan ayiklanan dökülmüs yüzey taslari, ileride yapilacak restorasyon çalismalarinda kullanilmak üzere ayri bir yere dizilmistir. Gerekli görülen yerlerde, egimli duvar yüzeyini olusturan iri taslar arasindaki bosalmis kisimlara daha ufak taslar yerlestirilmistir. Egimli tas kapli duvar yüzeyinin (glacis) özgün tabanini olusturan zemin kum ve çakil tabakalari ile örtülmüs ve bunlarin üzerine bir kum tabakasi serilmistir.

büyük resim için tiklayin
Sekil 10: "Kapadokya Kapisi" ve sur duvarlari. Kapi girisi agacin arkasindadir.

 

 

 

büyük resim için tiklayin
Sekil 11: Temizlik çalismalarinin birinci günü.

 

 

 

büyük resim için tiklayin
Sekil 12: Üzerinde yangin izleri görülen payanda ve egimli tas yüzeyin bir bölümü.

 

 

 

büyük resim için tiklayin
Sekil 13: Kapinin Güneydogu Kulesinin egimli tas yüzeyi. Egimli tas yüzeyin üstünde yangin izleri görülebilmektedir.

 

 

 

büyük resim için tiklayin
Sekil 14:
Kapi geçidinin dogu yüzü. Resimde burç ile yikilan duvar üst yapisina ait tas döküntüleri görülebilmektedir.

 

 

 

 

büyük resim için tiklayin
Sekil 16:
Egimli tas yüzeyleri belgeleme çalismalari.

 

 

 

 

büyük resim için tiklayin
Sekil 17: "Kapadokya Kapisi”nda yapilan stereografik fotograflama çalismalari.

-  

 

-  

 

-  

3

-  

4

-  

5

-  

6

Sponsorlar

btbn1.jpg (759 bytes)Sayfa 2btbn3.jpg (1123 bytes)Kerkenes Ana Sayfabtbn5t.jpg (5097 bytes)Kerkenes Haberler Icerikbtbn7.jpg (1110 bytes)Sayfa 4btbn9.jpg (773 bytes)