ULAŞIM ARAŞTIRMALARI
Scott Branting
İlk olarak 2004 Kerkenes Haberler'de ele alınan ulaşım sistemine yönelik yenilikçi araştırma programı, son iki yılda daha da genişletilmiştir. Amaç, projenin başlangıcından beri uzaktan algılama yöntemiyle elde edilen verilere dayanarak hazırlanan planı, şehrin bir zamanlar burada yaşayanlar tarafından nasıl kullanıldığını anlayarak değerlendirmektir. Sanal kullanıcıları planda yer alan özgün sokak ve yapılara yerleştiren bilgisayar simülasyonlarından yararlanarak, şehrin bir bütün olarak nasıl çalıştığını ve belirli yapıların işlevlerini daha iyi anlama olanağı bulduk. Elde edilen sonuçlar gelecekte gerçekleştirilecek kazı çalışmalarını yönlendirecek ve kazılardan elde edilen verilerin tüm kent ölçeğinde değerlendirilmesine olanak verecektir.
2004'te sunulan ilk bilgisayar simülasyonları, ulaşım ve kent plancıları tarafından kullanılan özel bir Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) yazılımı olan CBS-U (GIS-T) ile üretilmişti. Bu projeye uyarlandığı biçimiyle bu yazılım, farklı tiplerde insanların bir şehir ya da bölgenin fiziksel topografyası veya çevresinde nasıl yürüdüklerini detaylı tıbbi modellerle gösterebilmektedir. İngiltere - Cambridge kent merkezinde, bilgisayar simülasyonu sonuçları doğrudan şehirde dolaşan insanlarla karşılaştırılarak sınanmıştır. Sonuçlar simülasyonların, insanların kent planı içindeki hareketini doğru biçimde tahmin edebildiğini göstermektedir.
2007 yılında CBS-U yönteminin bir ajan-tabanlı modelleme (ATM) strüktürü içine yerleştirilmesi için Joint Theory Enstitüsü'nden kaynak sağlanmıştır. Ücretsiz ve açık kaynaklı bir ATM araç-takımı olan Repast Simphony kullanarak, artık tamamlanmak üzere olan bir prototip üretmeyi başardık. SHULGI adı verilen bu yeni ATM yazılımı, bir zamanlar bu şehirde yaşayan insanların günlük etkinliklerini incelemek amacıyla hazırlanacak farklı simülasyonlar için daha fazla esneklik sağlamaktadır. Ayrıca ticari CBS-U yazılımının aksine ücretsiz oluşu, başka arkeolojik projelerde ve hatta yaya sirkülasyonuna daha uygun mahalle ve kentler tasarlamak isteyen kent plancıları tarafından kullanılmasına olanak verecektir.
Bilgisayar simülasyonlarının sonuçlarını, Kerkenes Dağ'ın Demir Çağı sokaklarından geçen trafi k yoğunluğuyla karşılaştırabilmek için ayrıca kaynak sağlanmış ve özgün kaplamasız kent sokaklarını kesen açmalar kazılmıştır (Şekil 17). Sokak tabanından alınan toprak ve mikro-morfoloji örnekleri üzerinde gerçekleştirilen, toprağın sıkışma düzeyi ya da toprak taneciklerinin boyutları gibi verilerin belirlenmesine yönelik analizler, simülasyonların sonuçları ile uyumlu neticeler vermektedir (Şekil 18 ve 19). Bugüne dek toplanan örneklerin tamamı, Cambridge Üniversitesi Charles McBurney Jeoarkeoloji Laboratuarı'nda incelenmiştir.
2007 ve 2008 yıllarında 13 ulaşım açması daha kazılmış ve bu son iki sezonda şehir sokaklarını etkileyen erozyonun türü ve niteliği konusunda daha fazla bilgi edilmesi sayesinde, bu açmalarda Demir Çağı sokaklarına ait iyi korunmuş kesitlere ulaşmak ve örnek almak mümkün olmuştur. Bu tabakalardan alınan örnekler, bilgisayar simülasyonlarının sonuçları ile karşılaştırılmaya devam edilecek nitelikte, her yıl gelişen istatistiki bilgiler sağlamaktadır. Böylece şehir sakinlerinin mekanları bir zamanlar nasıl kullandığını anlamak ve arkeolojik olarak incelemek için yeni bir yöntem ortaya çıkmaktadır.

Iron Age pedestrians at Kerkenes Dag: An archaeological GIS-T approach to movement and transportation Branting, Scott Andrew, Ph.D., State University of New York at Buffalo, 2004. Online at
http://proquest.umi.com/pqdlink?RQT=306&TS=1242405628&clientId=37478